Diet map

Dieta bezglutenowa weszła przebojem do naszej społecznością. Rok 2014 był czasem, którym coraz więcej osób decydowało się na życie bez glutenu. Coraz więcej osób rezygnuje ze spożywania zbóż, będących źródłem kontrowersyjnego białka roślinnego - glutenu. Czy słusznie? Jak rozpoznać niepokojące objawy i nie pomylić ich z innymi dolegliwościami?

Dieta bezglutenowa to absolutna konieczność w przypadku osób cierpiących na celiakię. U chorych nawet odrobina szkodliwego składnika może wywołać lawinę nieprzyjemnych objawów i skutków ubocznych. Celiakia (zwana także chorobą trzewną) jest schorzeniem ściśle związanym z nietolerancją frakcji białek, które zawarte są w popularnych zbożach. W pszenicy jest to gliadyna, w życie sekalina, jęczmieniu hordeina zaś w owsie awenina. Wspólną nazwą dla tych frakcji jest powszechnie znany gluten. Jego szkodliwość jest zależna od struktury, czyli sekwencji zawartych aminokwasów.

Zjedzenie żywności glutenowej przez chorego na celiakię powoduje wzrost stężenia pewnych białek we krwi, które powodują uszkodzenia błony śluzowej jelita. W wyniku jego dochodzi do zaniku kosmków jelitowych, które pełnią niezwykle istotną funkcję w naszym organizmie - wchłaniają składniki odżywcze. Gdy dochodzi do ich uszkodzenia, skutki uboczne odczuwa cały organizm. Osoby z niezdiagnozowaną celiakią bądź nietolerancją glutenu są chude i często niedożywione oraz cierpią na niedobory pokarmowe. Celiakię z reguły wykrywa się w dzieciństwie, chociaż mogą być przypadki niezdiagnozowania choroby u dorosłych. Wtedy konieczne jest jak najszybsze wdrożenie postępowania. Właściwa dieta pozwala zregenerować uszkodzone kosmki jelitowe i przywrócić ich fizjologiczną funkcję.

Czy słusznie obawiam się celiakii?
Ze względu na rodzaj objawów choroby, celiakię dzielimy na trzy formy: klasyczną (aktywną), niemą i ukrytą. U dorosłych, u których w dzieciństwie nie zdiagnozowano klasycznej celiakii najczęściej wykrywa się celiakię niemą, która charakteryzuje się mniej ostrymi objawami od celiakii aktywnej. Sprawdź, czy musisz obawiać się glutenu!

6 sygnałów, że warto wykonać badania przesiewowe w kierunku celiakii

1. Często towarzyszą mi ból brzucha i wzdęcia. Nie są to specyficzne objawy świadczące o występowaniu celiakii. Podobne dolegliwości towarzyszą nietolerancji laktozy, fruktozy czy zespołowi jelit drażliwego. Jednakże częste i uporczywe rewolucje żołądkowo-jelitowe to niepokojący objaw. Bez względu na przyczynę tych dolegliwości warto ją zdiagnozować. Wyeliminowanie jej poprawi komfort życia.
2. Cierpię na niedobory pokarmowe. Jeden z częściej występujących niedoborów związany jest z niedostateczną podażą żelaza. Objawia się anemią (niedokrwistością). Jeśli jesteś osłabiony, blady i apatyczny wykonaj podstawowe badania krwi, dzięki nim dowiesz się, jakich składników odżywczych, witamin czy pierwiastków brakuje twojemu organizmowi. O niedoborach pokarmowych mogą także oświadczyć kruche paznokcie, wypadające włosy, szara cera oraz wszelkie zmiany skórne (wysypki, zajady w obrębie ust, itp.). Oznaką niedoborów makroskładników (takich jak białko, węglowodany czy tłuszcze) może być niski wzrost lub zahamowanie rozwoju somatycznego.
3. Cierpię na dokuczliwe bóle głowy. Osoby z celiakią, alergią bądź nietolerancję glutenu gluten, częściej doświadczają uporczywych bólów głowy. Zdaniem naukowców, gluten może wywoływać u chorych migreny (najczęściej pojawiają się do 2 godziny po zjedzeniu pokarmów z glutenem). Badania przeprowadzone przez lekarzy z Uniwersytetu Kolumbijskiego w 2012 roku, wykazały że ponad połowa alergików na gluten i 1/3 chorych na celiakię doświadczała chronicznych bólów głowy. W grupie kontrolnej (osób zdrowych) problem ten dotyczył niespełna 14%. Rozdrażnienie, niemożność skoncentrowania się czy stany depresyjne również mogą być niepokojącymi objawami.
4. Mam problemy z płodnością. Pary, które starają się o dziecko od ponad roku powinny wykonać badania płodności, ale także w kierunku innych chorób, między innymi celiakii. Naukowcy podejrzewają, iż niepłodność będąca skutkiem celiakii może wiązać się wcześniej wspomnianymi niedoborami pokarmowymi. Nieprzyswajanie antyoksydantów (witamin, selenu, cynku, żelaza), kwasów omega 3 i innych cennych składników może skutkować czasowym zmniejszeniem płodności. Dobra wiadomość jest bowiem taka, że u chorych na celiakię właściwa dieta może rozwiązać problem niepłodności. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn.
5. Występują u mnie choroby przewlekłe. Najczęściej niepokojące są: cukrzyca typu 1, choroby tarczycy, nawracające owrzodzenia jamy ustne (afty, pleśniawki), hipoplazja szkliwa, wszelkie zaburzenia psychiczne (schizofrenia), nowotwory jelita cienkiego.
6. Jestem krewnym I-go stopnia osoby chorej na celiakię.

Jeśli towarzyszą ci powyższe objawy lub w bliskiej rodzinie masz "celiaka"warto skonsultować z lekarzem swoje obawy i wykonać badania wykrywające celiakię.

W celu zdiagnozowania choroby wykonuje się nadania serologiczne na obecność w surowicy krwi przeciwciał:

• przeciwko endomysium (EMA) w klasie IgA i IgG, to bardzo czuły i swoisty marker celiakii
• przeciwretikulinowych (ARA) w klasie IgA i IgG;
• przeciwgliadynowych (AGA) w klasie IgA i IgG;
• klasy IgA przeciwko transglutaminazie tkankowej.

Lekarz pierwszego kontaktu powinien skierować cię do gastroenterologa . Warto pamiętać, że bez konsultacji ze specjalistą i bez dalszych badań nie wolno przechodzić na dietę bezglutenową, gdyż uniemożliwi to prawidłową diagnozę.

Czy muszę zrezygnować z glutenu?
Tak, jeśli cierpisz na celiakię, alergię lub nietolerancję glutenu. W każdym innym przypadku dieta bezglutenowa jest bezzasadna. Bezpodstawne wykluczenie glutenu z diety, niepoparte żadnymi badaniami, może przynieść więcej negatywnych skutków ubocznych niż korzyści. Zwłaszcza jeśli robimy to na własną rękę, nieświadomi z jakich produktów rezygnować, jakimi je zastępować, a których spożywać więcej. Wtedy ryzyko niezbilansowania diety jest ogromne. Wykluczanie źródeł glutenu - zbóż - może skutkować niedoborem białka roślinnego, błonnika pokarmowego oraz witamin i składników zawartych w produktach zbożowych. Warto pamiętać, że produkty zbożowe bezglutenowe (dostępne w specjalnych sklepach) są wysokoprzetworzone oraz wysokoenergetyczne, a także dość drogie. Sięganie po nie powinno być ostatecznością, zarezerwowaną wyłącznie dla chorych na celiakię.