Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest złożonym zaburzeniem endokrynologicznym dotykającym kobiety w wieku rozrodczym. Objawia się nieregularnymi miesiączkami, problemami z zajściem w ciążę oraz nadmiernym owłosieniem pojawiającym się w miejscach, gdzie być go nie powinno. Do tego najczęściej dochodzą problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, tolerancją glukozy, a także ciągłym uczuciem zmęczenia i obniżonym nastrojem. Okazuje się jednak, że PCOS nie zawsze musi przebiegać pełnoobjawowo, a odpowiednia dieta może skutecznie podnieść komfort życia z tą jednostką chorobową.
Na jakiej podstawie diagnozuje się PCOS?
Zespół policystycznych jajników diagnozowany jest na podstawie następujących kryteriów:
- rzadko występująca owulacja lub jej brak,
- hiperandrogenizm - podwyższone stężenie hormonów męskich (androgenów) przy jednoczesnym obniżeniu poziomu białka wiążącego te hormony (SHGB),
- podwyższony stosunek lutopiny (LH) i folikulotropiny (FSH),
- zmiany w wyglądzie jajników - torbiele ujawnione w badaniu USG.
Prócz tego, objawy z którymi mogą zmagać się kobiety dotknięte tym schorzeniem to także otyłość, insulinooporność, zaburzenia lipidowe oraz trądzik. O ile odpowiednia dieta nie wpłynie na wyeliminowanie przyczyn tej choroby, o tyle skutecznie może łagodzić jej przebieg.
Zalecenia żywieniowe w PCOS
Na chwilę obecną, najczęstszym diagnozowanym zaburzeniem metabolicznym u kobiet cierpiących na PCOS jest nadwaga i otyłość. Schorzenia te związane są z wyżej wspomnianym zaburzeniem gospodarki insulinowej oraz lipidowej, do której zalicza się: podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz jego „złej” frakcji przy jednoczesnym obniżeniu „korzystnej” frakcji HDL, a także zwiększone stężenie trójglicerydów we krwi. Wszystkie te nieprawidłowości mogą przyczyniać się do wystąpienia chorób układu krążenia oraz cukrzycy typu II. Aby temu zapobiec należy wprowadzić pewne modyfikacji do diety. Pod szczególną kontrolą powinny znaleźć się zatem produkty o wysokim indeksie glikemicznym, których spożycie powoduje szybki wzrost poziomu
glukozy we krwi (produkty oczyszczone, tj. białe pieczywo i makarony oraz słodycze). Dlatego też, adekwatnie do powyższej informacji, nasz jadłospis powinien obfitować w produkty nieprzetworzone o niskim indeksie glikemicznym, czyli świeże warzywa, owoce cytrusowe, chleb na zakwasie, płatki owsiane, nasiona roślin strączkowych, migdały, orzechy brazylijskie, laskowe, nerkowca, ziemne oraz pistacje. Utrzymaniu prawidłowej glikemii sprzyja także zwiększenie w diecie ilości błonnika, co wiąże się ze 
spożywaniem produktów pełnoziarnistych oraz kilku porcji warzyw dziennie. Dodatkowo, związek ten wypełniając nasz żołądek dłużej utrzymuje uczucie sytości, przez co skutecznie zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nadwagi czy też otyłości. Bardzo istotnym elementem diety jest regularność spożywania posiłków. Zaleca się, aby ich ilość oscylowała między 5 a 6 małoobjętościowych porcji dziennie, co zapobiegnie niepożądanym wahaniom glikemii. Jadłospis należy wzbogacać w tłuste ryby morskie, olej rzepakowy i lniany, oliwę z oliwek, awokado, a także orzechy włoskie. Produkty te stanowią doskonałe źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, które skutecznie regulują poziom cholesterolu we krwi. Główne źródło białka powinny stanowić nasiona roślin strączkowych, chude mięso tj. kurczak czy indyk, a także niskotłuszczowe produkty nabiałowe (do 2g tłuszczu na 100g produktu). Tak jak w przypadku błonnika, składnik ten hamuje nasz apetyt, co ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała i ogranicz ewentualny problem podjadania między posiłkami.
W zespole policystycznych jajników, nie bez znaczenia pozostają również przeciwutleniacze. Jednym z nich jest N-acetylo-l-cysteina (NAC), która korzystnie wpływa na obniżenie poziomu testosteronu, regulację gospodarki insulinowej oraz przywrócenie cyklów menstruacyjnych. W regulacji stężenia cholesterolu we krwi oraz poprawie funkcjonowania układu nerwowego dobrze sprawdzi się inozytol zawarty w fasoli, owocach cytrusowych, rodzynkach oraz produktach pełnoziarnistych. Kobietom zmagającym się z zespołem policystycznych jajników zaleca się także włączenie do swojego jadłospisu otrąb gryczanych, które stanowią źródło d-pinitolu - związku o działaniu przeciwzapalnym oraz pozytywnie oddziałującym na gospodarkę insulinową.
Prawidłowa dieta oraz towarzysząca jej regularna aktywność fizyczna, powinny być nieodłącznymi elementami leczenia kobiet z zespołem policystycznych jajników. Dobrze zbilansowane posiłki pod kątem zawartości poszczególnych makroskładników oraz wartości energetycznej uchronią nas przed wystąpieniem niepożądanych zaburzeń metabolicznych towarzyszących tej jednostce chorobowej.
